I.Tổng quan

• Biến chứng cấp của đái tháo đường bao gồm:

• Nhiễm Ceton Acid (Diabetic Ketoacidocis:DKA)
• Tăng áp lực thẩm thấu máu (Hyperglycermic Hyperosmolar State: HHS)

• DKA và HHS là 2 tình trạng mất bù chuyển hóa cấp tính xảy ra trên bệnh nhân ĐTĐ kiểm soát đường huyết kém. Đây là 2 biến chứng cấp tính và nghiêm trọng đe dọa tử vong của bệnh ĐTĐ.

II.Định nghĩa:

• DKA: Đường huyết > 300mg/dl, pH máu< 7.3, Bicarbonate < 15 mEq/l và ceton máu, ceton niệu dương tính mạnh
• HHS: Đường huyết > 600mg/dl, áp lực thẩm thấu huyết tương > 320 mOsm/kg, pH> 7.3, nhiễm ceton không có hoặc rất ít

III.Dịch tễ:

	DKA	HHS
Tỷ lệ mới mắc	4,6-8/1000 bn/năm	0,6-1/1000 bn/năm
Thường gặp	ĐTĐ tuýp 1 >2 Là hoàn cảnh phát hiện bệnh	ĐTĐ tuýp 2 >50 tuổi Có bệnh đi kèm
Tỷ lệ tử vong	2-5%	12-20%

IV.Cơ chế bệnh sinh
 

 
 
 
 
V.Đặc điểm lâm sàng

DKA	HHS
Tăng đường huyết	Tăng đường huyết nặng
Toan chuyển hóa	Tăng ALTT, mất nước
Tăng Ceton máu	Không nhiễm toan hoặc nhiễm toan nhẹ

Đặc điểm lâm sàng	Biến chứng cấp
	DKA	HHS
Khởi phát	Tiến triển trong vòng 24h	Tiến triển trong nhiều ngày
Yếu tố khởi phát
Không đủ liều Insulin	+	+
Nhiễm trùng	+++	+++
NMCT, đột quỵ	+	++
Dùng thuốc khác	+	+
Bệnh tim, bệnh thận mạn		+

 

Biểu hiện lâm sàng	Biến chứng cấp
	DKA	HHS
Triệu chứng cơ năng
Sụt cân	+	+
Uồng nhiều	+	+
Buồn nôn, ói mửa	+	-
Khát	+	+
Đau bụng	+	-

Biểu  hiện lâm sàng	Biến chứng cấp
	DKA	HHS
Triệu chứng thực thể
Nhịp tim nhanh	+	+
Dấu mất nước	+	++
Thay đổi tri giác	+	+
Sốt	+	++
Nhịp thở Kusmaul	+	-
Dấu TK định vị	-	+

VIII.Điều trị

Tiêu chuẩn chuyển sang Insulin TDD

• DKA ổn:

     ĐH < 200mg/dL
     HCO3>15
     pH tĩnh mạch >7,3
     Khoảng trống anion <=12;
     BN ăn được

• HHS: Tri giác tỉnh táo, ăn được, ALTT máu bình thường

Nên duy trì Insulin TTM 1-2h sau khi TDD với Insulin bán chậm
Theo dõi:

• Mạch, HA, nhịp thở mỗi 30-60 phút
• Nước tiểu/h
• Nhiệt độ/4h
• ĐH: 1/2h, 1h, 2h/lần
• Ion đồ 2-4h/lần
• Toan: pH máu, Anion Gap: 2-4h/lần cho tới khi pH>7
• Xn khác chỉ làm lại khi cần

IX.Biến chứng

Không do điều trị	Do điều trị
Choáng Nhiễm Acid Lactic Suy thận Tắc mạch	Quá tải tuần hoàn Hạ đường huyết Hạ Kali máu Phù não Tái nhiễm ceton Nhiễm trùng: Vùng tiêm chích, đặt sonde tiểu…

 
 
X.Diễn tiến:

5. Nếu chẩn đoán và điều trị đúng: Ổn định sau 24-36h

Xuất viện: Giáo dục sức khỏe cho bệnh nhân:

• Liên hệ ngay với NVYT khi có bất thường
• Giáo dục bệnh nhân về tầm quan trọng của Insulin trong suốt quá trình bệnh và lý do không bao giờ được ngưng điều trị mà không liên hệ với NVYT
• Xem lại mục tiêu ĐH và việc sử dụng bổ sung Insulin tác dụng ngắn hoặc nhanh
• Có sẵn thuốc để hạ sốt và điều trị nhiễm trùng
• Khởi đầu bằng chế độ ăn lỏng, dễ tiêu hóa bao gồm Carbohydrat và muối khi buồn nôn
• Giáo dục các thành viên trong gia đình cách theo dõi và chăm sóc bao gồm việc ghi lưu các trị số. Tương tự việc hướng dẫn và giám sát thực hành chăm sóc của các nhân viên ở những cơ sở lưu trú dài hạn( viện dưỡng lão, bv) giúp ngăn ngừa nhiều trường hợp HHS do mất nước ở những người lớn tuổi, vốn là nhóm người khó phát hiện triệu chứng và điều trị