ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA THAI NGOÀI TỬ CUNG

Đăng lúc: Thứ hai - 29/03/2021 11:44 - Người đăng bài viết: admin

ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA THAI NGOÀI TỬ CUNG

I. ĐỊNH NGHĨA:
Thai ngoài tử cung ( TNTC) là hiện tượng trứng làm tổ ngoài buồng tử cung. Vị trí phổ biến nhất của thai ngoài tử cung là ống dẫn trứng.

II. YẾU TỐ NGUY CƠ:

Tiền sử:

Phẫu thuật tai vòi, bất thường tai vòi, triệt sản nữ
Bệnh lý viêm nhiễm vùng chậu, viêm cổ tử cung do lậu hay do Chlamydia
Tiền căn thai ngoài tử cung
Tiếp xúc với Diethylstillbestrol
Vô sinh

Đang sử dụng dụng cụ tử cung

III. CHẨN ĐOÁN:

Tiền sử: các yếu tố nguy cơ TNTC. Hơn 50% TNTC không phát hiện yếu tố nguy cơ.
Triệu chứng lâm sàng tùy thuộc vào TNTC vỡ hay chưa vỡ. Triệu chứng lâm sàng thường gặp: trễ kinh, đau bụng và ra máu âm đạo.

TNTC vỡ: triệu chứng xuất huyết nội với đau bụng, phản ứng thành bụng.
TNTC chưa vỡ: triệu chứng lâm sàng mơ hồ, cần khám và thăm dò cẩn thẩn với các bệnh nhân đau bụng, ra huyết ở 3 tháng đầu thai kỳ.
Huyết tụ thành nang: giống TNTC chưa vỡ.
Thai trong ổ bụng: đau bụng, rối loạn tiêu hóa, ra huyết âm đạo ít.

Định lượng βhCG máu.

Chẩn đoán xác định thai.

Định lượng βhCG nhiều lần, cách nhau mỗi 48h thường được sử dụng. Trong thai kỳ bình thường nồng độ βhCG gấp đôi sau 48h
Nồng độ Bhcg tăng 66% sau 48h là cut off cho một thai đang phát triển bình thường
Tuy nhiên βhCG không tăng thêm 66% sau 48h chỉ có giá trị cho thai bất thường, không khẳng định TNTC, cần kết hợp với lâm sàng với siêu âm.
Β HCG tăng giảm hay bình nguyên đều có thể gặp trong TNTC

Siêu âm ngả âm đạo:

Hình ảnh túi thai trong lòng tử cung sẽ loại trừ TNTC
Ngưỡng βhCG 1000-2000UI/l cho phép thai trong tử cung, nếu không thấy thì có khả năng TNTC
Hình ảnh TNTC trên siêu âm rất thay đổi: hình ảnh túi thai với yolksac có hay không có phôi và tim khẳng định TNTC, ngoài ra còn gặp hình ảnh lòng tử cung trống kèm khối phản âm ở phần phụ, ứ máu tai vòi hay dịch cùng đồ.

Nạo sinh thiết lòng tử cung: khi không xác định vị trí thai.

IV. CHỈ ĐỊNH ĐIỀU TRỊ METHOTREXATE (MTX)

Chỉ định điều trị MTX đơn liều:

Huyết động ổn định
Nộng độ βhCG ≤ 5000 mIU/ml
Không có phôi, tim thai trong khối TNTC ( qua siêu âm)
Kích thước khối < 3-4 cm ( qua siêu âm)

Chỉ định điều trị MTX đa liều:

Huyết động ổn định
Nộng độ βhCG > 5000 mIU/ml và ≤ 10.000 mIU/ml
Kích thước khối < 5 cm ( qua siêu âm)
TNTC đoạn kẽ < 3cm

V. CHỐNG CHỈ ĐỊNH ĐIỀU TRỊ METHOTREXATE:

Chống chỉ định tuyệt đối:

Thai trong tử cung
Có bằng chứng suy giảm miễn dịch
Dị ứng với methotrexate
Bệnh phổi đang tiến triển
Bệnh viêm loét dạ dày - ruột đang tiến triển
Đang cho con bú
TNTC vỡ
Huyết động không ổn định
Bất thường các xét nghiệm tiền hóa trị: BC < 3000/mm³, TC < 100.000/mm³, tăng men gan SGOT,SGPT >100UI/L, tăng BUN, creatinine, rối loạn đông máu.

Chống chỉ định tương đối:

Phôi có hoạt động tim (siêu âm ngả âm đạo)
Nồng độ hCG ban đầu cao
Khối TNTC >4 cm trên siêu âm ngả âm đạo
Từ chối chấp nhận truyền máu

VI. PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ TNTC BẰNG METHOTREXATE

Phác đồ đơn liều.
Phác đồ liều đôi.
Phác đồ đa liều.

VII. TIÊN LƯỢNG ĐÁP ỨNG ĐIỀU TRỊ NỘI TNTC:
Bảng điềm Fernandez (1991)

Tiêu chuẩn	1	2	3
hCG (mUI/ml)	<1000	1000-5000	>5000
Progesteron(ng/ml)	<5	5-10	>10
Đau bụng	Không	Đau khi khám	Đau liên tục
Khối thai (cm)	<1	1-3	>3
Dịch ổ bụng(ml)	0	0-100	>100

Điểm < 12: 80% thành công cho mọi điều trị nội khoa, bao gồm thoái triển tự nhiên.
Bảng điểm Elito (1999)

Đặc điểm	0	1	2
β-hCG (mIU/ml)	>5000	1500-5000	<1500
Hình ảnh SA	Thai sống	Túi thai bờ dày/VT	Phù nề VT
Kích thước khối thai	>3-3.5	2.6-3.0	<2.5
SA Doppler	Nguy cơ cao	Nguy cơ TB	Nguy cơ thấp

Điểm ≥ 5 : 97% thành công khi điều trị MTX đơn liều.
TÀI LIỆU THAM KHẢO

ACOG, ACOG Practice Bulletin. Tubal Ectopic Pregnancy. Number 193, martch 2018.
Phác đồ điều trị sản phụ khoa 2019, BV Từ Dũ, NXB Thanh niên. tr 209 – 215,

Tác giả bài viết: Bs. Trần Ngọc Thùy - Khoa Phụ Sản

Từ khóa:

nội khoa

Đánh giá bài viết