Viêm màng não tăng bạch cầu ái toan (Eosinophilic meningitis_EM) là tình trạng viêm của màng não trong đó số lượng bạch cầu ái toan trong dịch não tủy tăng hơn 10/mm³, và/hoặc chiếm hơn 10 % của số lượng bạch cầu DNT.
 


Những nguyên nhân gây tăng bạch cầu ái toan trong dịch não tủy hay gặp là:
Nhóm nguyên nhân do nhiễm trùng, thường gặp do giun mạch ( Angiostrongylus cantonensis), giun đầu gai (gnathostioma spanigerum), giun đũa chó, mèo (toxocaracanis/cati), ấu trùng sán lợn (cysticercosis), bệnh nấm coccodiodes immitis. Hiếm gặp hơn do sán máng (Schistosoma), sán lá phổi (paragonimus westermani), sán dây (echinococcus), giun xoắn (trichinella spiralis), giang mai thần kinh... Trong đó, giun mạch và sán lá phổi là gặp với tần suất nhiều nhất.
Các nguyên nhân hiếm gặp như Hodgkin, hội chứng tăng nhiễm, liệu pháp ibuprofen, bạch cầu cấp dòng lympho, tiêm vắc xin dại..
Báo cáo ca bệnh:
Bệnh nhi nữ H’ Q 4 tuổi, nhập viện vì lý do sốt, đau đầu, nôn ói. Đã được điều trị ở tuyến huyện 1 tuần với chẩn đoán Viêm màng não mủ bằng kháng sinh Cefotaxim và amikacin, bệnh không cải thiện nên chuyển tuyến tỉnh.
Tình trạng bệnh nhi lúc nhập viện: Tỉnh táo, sốt, đau đầu, buồn nôn, dấu hiệu cổ cứng dương tính, kernig dương tính, không có dấu hiệu thần kinh khu trú.
Kêt quả cận lâm sàng: Xét nghiệm công thức máu: số lượng bạch cầu 13700/mm³, Neutro 33,8%, Lympho 22,5%, eosi 35,1%, mono 7,48%, baso 1,12%.
Tiến hành chọc dịch não tủy thấy dịch màu trắng hơi đục, áp lực tăng nhẹ, phân tích dịch não tủy thấy số lượng bạch cầu 1300/mm³, Neutro 25%, Lympho 15%, Eosino 60%, glucose 0,5g/l, protein 0,3g/l. Nuôi cấy dịch não tủy cho kết quả âm tính.
Kết quả chụp CT scaner sọ não không tìm thấy tổn thương trên nhu mô não.
Huyết thanh chẩn đoán tìm ký sinh trùng dương tính với Echinococcus gnalulosus ( sán dây chó) và Toxocara (giun đũa chó mèo).
Sau khi hội chẩn loại trừ các nguyên nhân gây tăng bạch cầu ái toan trong dịch não tủy như Hodgkin, Leucemia, do thuốc..  Chẩn đoán viêm màng não nghi do kí sinh trùng được nghĩ đến. Bệnh nhân được điều trị ngay với Albendazole 200mg x 2 viên/ngày, prednisolon liều 2mg/kg/ngày, kết hợp với kháng sinh Meropenem và Vancomycin. Sau 2 tuần điều trị, bệnh nhi hết sốt, các dấu hiệu màng não biến mất, kiểm tra lại dịch não tủy cho kết quả bạch cầu 90/mm³, Neutro 65%, Lympho 35%. Bệnh nhân tiếp tục được điều trị đủ 21 ngày kháng sinh, cho xuất viện điều trị ngoại trú với Albendazole liều như trên cho đủ 28 ngày, prednisolon giảm dần liều rồi ngưng sau 2 tuần.
Các vấn đề bàn luận:
Ca lâm sàng của chúng tôi báo cáo có đầy đủ tiêu chẩn chẩn đoán của một trường hợp viêm màng não. Với kết quả  dịch não tủy có số lượng Bach cầu ái toan tăng cao, huyết thanh tìm kí sinh trùng dương tính với Toxocara và Echinococcus, kết hợp với yếu tố dịch tễ có tiếp xúc với chó mèo. Đồng thời việc điều trị đáp ứng với corticoid và albendazole, chúng tôi hướng đến chẩn đoán EM (do Echinococcus và toxocara) là nhiều nhất.

Kết luận:
Việc chẩn đoán 1 trường hợp EM dựa vào tình trạng lâm sàng của viêm màng não kèm với tăng số lượng bạch cầu ái toan trong dịch não tủy. Huyết thanh chẩn đoán tìm kí sinh trùng cần thực hiện sớm để hỗ trợ chẩn đoán tìm nguyên nhân.
Điều trị sớm bằng Albendazole và Corticoid, tránh các biến chứng về sau. Vệ sinh ăn uống, hạn chế tiếp xúc với chó mèo là những biện pháp hữu hiệu để phòng tránh EM do kí sinh trùng.
Tài liệu tham khảo